فتق یا هرنیا شکاف یا فاصله در بافتی است که عضلات را در جای خود نگه می‌دارند. فتق زمانی رخ می‌دهد که لایه‌های داخل عضله شکم تضعیف شده و منجر به تورم و پارگی می‌شود. غشای داخلی شکم به ناحیه ضعیف دیواره شکم فشار وارد می‌کند و کیسه‌ای بالن شکل کوچک شکل می‌دهند و باعث پیچش روده یا بافت شکمی و فشار به کیسه می‌شود. فتق شکم می‌تواند باعث ناراحتی، درد شدید یا سایر مشکلات جدی شود. هرنی معمولاً به‌خودی‌خود بهتر نمی‌شود و تمایل دارد بزرگ‌تر شود. در موارد نادر هرنی ممکن است حتی باعث مرگ فرد شود و به همین دلیل پزشکان اغلب جراحی را توصیه می‌کنند اما هر فتق نیاز به درمان سریع ندارد و به اندازه و علائم فتق بستگی دارد.
انواع فتق
انواع فتق عبارتند از:
- فتق کشاله ران (ایگوینال)
- فتق فمورال
- فتق ناف
- فتق جراحی
- فتق معده
- فتق هیاتال
چه عواملی باعث بروز این عارضه می‌شوند؟
دیوار شکم دارای مناطق طبیعی با ضعف بالقوه است. به علت فشار سنگین بر روی دیواره شکم، افزایش سن، آسیب، جای بخیه قدیمی یا ضعف در هنگام تولد، فتق در این مناطق یا دیگر مناطق می‌تواند توسعه یابد. فتق می‌تواند برای هر کس در هر سنی ایجاد شود. فتق در کودکان اغلب در هنگام تولد اتفاق می‌افتد. در بزرگسالان، ضعف طبیعی یا کشیدگی به دلیل بلند کردن اجسام سنگین، سرفه مداوم، مشکل در دفع مدفوع یا ادرار می‌تواند دیوار شکم را تضعیف یا جدا کند.
نشانه‌های فتق چیست؟
مناطقی رایجی که در آن‌ها فتق وجود دارد کشاله ران (ایگوینال)، ناف و محل عمل قبلی (برش) است.
- معمولاً تشخیص فتق آسان است. فرد معمولاً برآمدگی زیر پوست را متوجه می‌شود. او ممکن است هنگام برداشتن اجسام سنگین، سرفه، هنگام دفع ادرار یا مدفوع یا ایستادن و نشستن طولانی احساس درد و ناراحتی کند. گاهی اوقات فتق توسط پزشک در یک معاینه فیزیکی معمولی تشخیص داده می‌شود.
- درد ممکن است ناگهانی و شدید یا درد مبهم باشد که در انتهای روز شدیدتر می‌شود.
- درد شدید، مداوم، قرمزی و حساسیت به لمس نشانه‌هایی است که ممکن است فتق وجود داشته باشد. یکی دیگر از نشانه‌ها این است که برآمدگی دائماً ظاهر و پنهان می‌شود اما اکنون اثری از آن نیست. این علائم باعث نگرانی می‌شود و بیمار باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.
جراحی برای چه کسانی ضرورت دارد؟
اگر هر یک از این موارد اتفاق بیافتد، پزشک به فرد جراحی را توصیه خواهد کرد:
- بافت (مثلاً بافت روده) در دیواره شکم به دام افتاده است. این اتفاق حبس شدگی نامیده می‌شود و اگر درمان نشود ممکن است منجر به خفگی فتق شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که جریان خون به بافت قطع می‌شود.
- فرد ممکن است دچار خفگی فتق شود که می‌تواند باعث آسیب دائمی یا حتی مرگ شود. اگر فرد تب و تهوع دارد، درد ناگهانی‌اش شدیدتر می‌شود یا فتق قرمز، بنفش یا کبود می‌شود به پزشک مراجعه کنید. بیمار در این موارد به جراحی اضطراری نیاز دارد.
- فتق باعث درد یا ناراحتی می‌شود یا بزرگ‌تر می‌شود.
بیمار در موارد زیر می‌تواند صبر کند تا عمل جراحی انجام دهد:
- هنگامی‌که دراز می‌کشد فتق از بین می‌رود یا بیمار می‌تواند آن را با فشار به شکمش بازگرداند.
- فتق کوچک است و باعث کمبود یا عدم ایجاد علائم می‌شود (این نوع فتق ممکن است هرگز نیازی به عمل جراحی نداشته باشد.)
تقریباً تمام کودکان و بزرگسالان ممکن است نیاز به عمل جراحی فتق کشاله ران و ناف داشته باشند. اگر فرد بیماری جدی داشته باشد یا بسیار ضعیف باشد ممکن است تصمیم بگیرد تا عمل نکند. پزشک می‌تواند به بیمار کمک کند تا مزایای عمل و توانایی فرد برای بهبودی را بسنجد.
جراحی فتق کودکان و نوزادان
فتق ناف یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جراحی کودکان است که از هر 5 نفر کودک 1 نفر به این بیماری مبتلا می‌شود. فتق‌های شایع در نوزادان نارس و کودکان مبتلابه سندرم داون شایع‌تر است و ژنتیک نقش اندکی دارد. آن‌ها در ناحیه بند ناف ظاهر می‌شوند که می‌توانند از اندازه یک نخود به‌اندازه یک آلوی کوچک متفاوت باشند. آن‌ها معمولاً دردناک نیستند و زمانی که کودک گریه می‌کند یا خود را می‌کشد واضح‌تر می‌شوند. فتق کشاله ران اطفال می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد اما در اوایل دوران کودکی و 80 تا 90٪ در پسران رخ می‌دهد. در اغلب موارد کودک مبتلا به هرنیا کشاله ران باید جراحی انجام دهد. نوزادان 6 ماهه و جوان‌تر که دارای فتق کشاله ران هستند نسبت به کودکان و بزرگسالان درخطر بیشتری برای ابتلا به خفگی فتق هستند. بنابراین جراحی برای فتق‌های کشاله ران، برخلاف بزرگسالان، در نوزادان نباید به تأخیر بیفتد.
اقدامات قبل از عمل
چند روز قبل از جراحی، جراح ممکن است آزمایش قبل از عمل شامل تست خون، نوار قلب و اشعه ایکس قفسه سینه را برای اطمینان از اینکه قلب و ریه‌های بیمار در وضعیت خوبی قرار دارد، تجویز کند. از بیمار خواسته می‌شود تا برای یک هفته تا 10 روز قبل از عمل از مصرف داروهای بدون نسخه، مانند آسپرین یا ایبوپروفن، اجتناب کند زیرا این داروها خونریزی را افزایش می‌دهند.
انواع جراحی فتق
پزشک می‌تواند فتق را با یکی از دو روش زیر رفع کند که هر دو در بیمارستان یا مرکز جراحی انجام می‌شود. این روش‌های جراحی فتق ناف و کشاله ران عبارتند از:
هرنیورافی (ترمیم بافت)
قبل از عمل بیمار بی‌حسی موضعی یا نخاعی را دریافت می‌کند (قسمت پایین بدن بی‌حس می‌شود) یا بیمار ممکن است بیهوشی عمومی دریافت کند ( بیمار دارو را از طریق ورید دریافت خواهد کرد و بی‌هوش می‌شود). جراح از برشی برای باز کردن پوست بیمار استفاده می‌کند و به آرامی فتق را به محل برمی‌گرداند، گره آن را باز می‌کند یا آن را برمی‌دارد. سپس منطقه ضعیف عضلات (جایی که در آن فتق وجود دارد تحت‌فشار قرار می‌گیرد) با بخیه بسته می‌شود.
هرنیوپلاستی (ترمیم با مش)
در جراحی هرنیوپلاستی، به‌جای بخیه زدن عضله بازشده، جراح آن را با یک مش صاف، استریل، معمولاً از جنس پلاستیک‌های انعطاف‌پذیر مانند پلی‌پروپیلن یا بافت حیوانی پوشش می‌دهد. جراح برش‌های کوچکی در اطراف سوراخ می‌زند و سپس وصله‌ها را در بافت‌های سالم اطراف بخیه می‌کند. بافت‌های آسیب‌دیده یا ضعیف اطراف فتق از مش به‌عنوان حامی تقویت کننده استفاده می‌کنند. هرنیوپلاستی به عنوان ترمیم هرنیا بدون فشار شناخته می‌شود.
جراحی لاپاروسکوپی
در جراحی لاپاروسکوپی، شکم بیمار با گاز بی‌ضرر پر می‌شود. این کار به جراح این امکان را می‌دهد تا بهتر ارگان‌های بیمار را بررسی کند. جراح چند برش کوچک را در نزدیکی فتق ایجاد می‌کند و لوله‌ای باریک را با یک دوربین کوچک در انتهای (لاپاراسکوپ) وارد بدن می‌کند. جراح از تصاویر لاپاراسکوپ به‌عنوان راهنما برای درمان فتق با مش استفاده می‌کند. برای عمل جراحی لاپاراسکوپی فتق هیاتال بیمار بیهوشی عمومی دریافت می‌کند.
مراقبت بعد از عمل
دوره بهبودی در عمل جراحی لاپاروسکوپی معمولاً سریع‌تر است. به‌طور متوسط، بیماران یک هفته زودتر از جراحی باز به زندگی عادی خود بازمی‌گردند. مانند هر جراحی دیگر اکثر بیماران بعد از عمل جراحی در ناحیه ترمیم فتق درد را تجربه می‌کنند. اکثر بیماران همچنین تورم و کبودی در این منطقه را تجربه خواهند کرد. احساس کشیده شدن پوست، سوزش و سایر احساسات غیرمعمول در کشاله ران در بیمار تا یک سال معمولاً اتفاق می‌افتد که طبیعی است. این احساسات گاه‌به‌گاه بعد از هر جراحی، از جمله جراحی فتق، طبیعی است. هر فرد به شکلی متفاوت بهبود می‌یابد. مهم‌ترین جنبه بهبودی این است که هر فرد به واکنش بدن خود توجه کند، اگر درد دارید فعالیت را رها و استراحت کنید. اگر سوزش دارید روی آن یخ بگذارید و استراحت کنید.
عوارض جراحی فتق چیست؟
این نوع عمل‌ها به‌طور معمول بسیار امن هستند اما مانند تمام جراحی‌ها، فتق نیز با تعدادی از عوارض ممکن است همراه باشد. آن‌ها عبارتند از:
- عفونت زخم
- لخته‌های خون، لخته‌ها می‌توانند بیشتر شوند زیرا بیمار تحت بیهوشی قرار دارد و برای مدت‌زمان طولانی حرکت نمی‌کند.
- درد، در بیشتر موارد در طی دوره بهبودی منطقه ممکن است سوزش داشته باشد اما بعضی افراد درد مزمن و طولانی‌مدت پس از جراحی را برای فتق کشاله ران احساس می‌کنند. متخصصان فکر می‌کنند که این روش ممکن است به اعصاب خاص آسیب برساند. جراحی لاپاروسکوپی ممکن است درد کمتری نسبت به روش بازداشته باشد.
- آسیب عصبی، بخیه یا اسکاچ ممکن است روی یک عصب فشار آورد یا ممکن است عصب در طول عمل صدمه ببیند. اگر بیمار احساس درد تیز یا سوزش داشته باشد باید با پزشک مشورت کند. بیمار ممکن است نیاز به عمل دیگر داشته باشد.
- عود مجدد، هرنیا ممکن است پس از عمل جراحی دوباره ظاهر شود. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از مش می‌تواند خطر این رخداد را به نصف کاهش دهد.
هزینه جراحی فتق
جراحی فتق در اتاق عمل در هر بیمارستان یا مرکز جراحی انجام می‌شود. هزینه‌های جراحی شامل مزد جراحان، هزینه اتاق عمل و بیهوشی است. گرچه هزینه‌ها برای انواع فتق متفاوت است.
مشاوره رایگان